Bruce Lee – Najsławniejszy szermierz na świecie?
Czy Bruce Lee był najsławniejszym szermierzem na świecie? Odpowiedz może zdziwić – w zasadzie tak!
Filmy z Brucem Lee są moimi ulubionymi filmami o sztukach walk (a uwielbiam je wszystkie). Któż nie lubi jego unikalnego stylu i zdumiewajacej techniki? Nie wspominając nawet o poczuciu humoru – Bruce Lee wręcz uwielbiał żartować! Ten artykuł jest zainspirowany 75 urodzinami Bruce’a Lee które miały by miejsce kilka tygodni temy – 26-go listopada.
Lee był kimś więcej niż tylko gwiazdą filmową, był mistrzem wschodnich sztuk walk, który zmienił to jak postrzegamy obecne sporty walki. Zmiany tej dokonał dzięki swojej kreatywności i chęci do szukania inspiracji w nietypowych miejscach, a jednym z największych źródeł inspiracji był właśnie sztuka fechtunku.
Na początek, krótkie wprowadzenie. Bruce Lee urodził się w San Francisco, jego ojciec był Chińczykiem, jego matka pochodziła z mieszanej Chińsko-Niemieckiej rodziny. Kiedy miał trzy lata przeprowadził się z rodziną do Hong Kongu i wychowywał się tam przez kilkanaście lat. W tamtych latach został mistrzem tańca w Cha-Cha (tak, to najświętsza prawda) a następnie zaczął trenować styl Wing Chun u legendarnego mistrza Yip Mana. Życiorys Yip Mana jest sam w sobie niesamowity i można się o nim więcej dowiedzieć z filmu biograficznego, w którym wciela się w niego aktor Donnie Yen. Lee pobierał prywatne lekcje u Yip Mana, ponieważ reszta nauczycieli Wing Chun nie chciała go uczyć z powodu jego mieszanej krwi, mimo widocznego wielkiego talentu.
W wieku osiemnastu lat Bruce przeprowadził się do Stanów Zjednoczonych gdzie został mistrzem jakiego dziś znamy.
Peter Lee – Mistrz szermierki
Lee pochodził z rodziny w której każdy miał coś wspólnego ze sztukami walki. Jego starszy brat Edward był spełnionym pięściarzem, który prowadził naukę boksu w szkole imienia Świętego Franciszka Ksawerego w Hong Kongu. Jego inny brat, Peter, był niezwykle utalentowanym szermierzem sportowym w szpadzie sportowej i florecie.
Peter był szermierzem w La Salle College w Hong Kongu (uczęszczał tam także Bruce, ale został wydalony za wszczynanie bójek). Według książki historycznej „Synowie La Salle – „Peter był prawdopodobnie jednym z najlepszych szermierzy, którzy kiedykolwiek opuścili mury naszej szkoły”. W marcu 1958 roku, Peter wygrał pierwsze międzyszkolne zawody szermiercze. Nieco później pojechał na na Mistrzostwa Kolonii Brytyjskich i tam też zdobył główne nagrody (należy pamiętać że w tamtych czasach Hongkong był jedną z Kolonii Brytyjskich).
Peter reprezentował la Salle jako „Mistrz trzech broni” w wielu zawodach, włączając w to Mistrzostwa Wspólnoty Brytyjskiej w Walii w 1958 roku, w których brał udział w trzech konkurencjach: indywidualnie we florecie i w szpadzie oraz w drużynowo w szpadzie. Niestety nie udało mu się zająć wysokich miejsc, ale trzeba wziąć pod uwagę, że były to jego pierwsze międzynarodowe zawody i wszystkie główne nagrody powędrowały do szermierzy z Wielkiej Brytanii. Był to także pierwszy raz, kiedy Hong Kong wysłał swoją reprezentację szermierczą na międzynarodowe zawody.
Wpływ Petera na Bruce’a Lee
Dwaj bracia byli ze sobą blisko, nawet bardzo blisko. Nie tylko chodzili do tej samej szkoły, ale spędzili całe dzieciństwo niemal się nie odstępując. Jest wiele wspaniałych opowieści o bójkach w jakie się wdawali jako wyrostki, włączając w nie tą, w której ich młodszy brat Robert był prześladowany przez grupę starszych chłopców, a którym wspólnie wlali Peter i Bruce.
Lee był bardzo zaintrygowany szermierką Petera. Wiemy, że dość sporo o florecie i szpadzie nauczył Bruce’a właśnie Peter podczas lekcji w domu. Lee był zafascynowany pracą nóg jaką zaobserwował w szermierce i dążył do ulepszenia swoich umiejętności poprzez włączenie elementów szermierczej pracy nóg do swojego stylu.
Peter pokazał Bruce’owi książki sławnego mistrza Aldo Nadi, które potem dogłębnie studiowali.
Szermierka bez szpady
Bruce Lee nie ograniczał się do trenowania Wing Chun, którego nauczył go Yip Man. W toku doświadczeń stworzył on własny styl sztuk walki, znany obecnie jako Jeet Kune Do. Styl ten niezwykle się rozwinął od jego śmierci i jest obecnie szeroko praktykowany.
Trzy filary Jeet Kune Do to:
- Wing Chun
- Boks
- Szermierka
Jak widać szermierka jest jednym z filarów, na których Bruce Lee oparł swój wyjątkowy styl!
Dan Inosanto, najlepszy uczeń Bruce Lee i człowiek który przejął prowadzenie Jeet Kune Do po jego przedwczesnej śmierci otwarcie mówi o wpływie jaki szermierka miała na sztuki walki i na osobisty styl Bruce’a. Syn Bruce’a, Brandon także często wspominał o naukach jakie Bruce wyciągnął z szermierki. Książka autorstwa Bruce’a – ”Tao of Jeet Kune Do” – odwołuje się do czterech tekstów – jednego o boksie i aż trzech o szermierce. Można także znaleźć informacje o jego doświadczeniach z szermierką w zapiskach Fundacji Bruce’a Lee.
Jeet Kune Do zawiera kilka kluczowych elementów pochodzących z fechtunku m.in. w postawie, pracy nóg, oraz sposobach atakowania i bronienia się. Sam Lee opisywał w „Tao of Jeet Kune Do” swój styl walki jaki „szermierka bez szpady”. W Jeet Kune Do, nawet pozycja wyjściowa nazywa się „On Guard” („en garde”) i nie jest to bynajmniej jedyne zapożyczenie nomenklatury szermierczej. Na poniższych przykładach widać wiele więcej przypadków, w których Lee zastosował terminologię szermierczą od opisywania swojego stylu walki.
Postawy
- wiodąca strona ciała skierowana mocno do przodu – tak jak w szermierce
- wyśrodkowana i skierowana lekko do przodu – podobna do bokserskiej
- lekko uniesiona pięta tylnej stopy – postawa przejęte z nauk Aldo Nadi
Praca nóg i poruszanie się
- rzut – szybki ruch wyrzucenie w palców do przodu
- ballestra – wyrzucenie stopy do przodu na kształt kopnięcia
- odpowiedź – ruch kończący (ruch typowy dla stylu Bruce’a Lee)
- odległość – Wing Chun to styl bardzo kontaktowy, ale Bruce Lee odszedł od tego dzięki szermierce, gdzie odległość między walczącymi jest dokładniej kontrolowana dzięki użyciu broni
- ręka rusza się przed nogą – rzecz wzięta bezpośrednio z szermierki, w kung fu zazwyczaj ręka i noga poruszają się jednocześnie
Obrona
- przygotowanie i przechwycenie – pojęcie przejęte z prac Aldo Nadi
- zasłona – przejęte z szermierki ale wykonywane bez broni, stosowane są zasłony pojedyncze, złożone, zbijające i oporowe
- strefy obrony – podzielone na cztery kwadranty. Lee zatrzymał nawet tradycyjną terminologię szermierczą nazywając je: ósma, siódma, szósta i czwarta
Natarcia
- subtelna ruchy palców – nauka prowadzenie natarcia zapożyczona z szermierki
- linia starcia – stosowana przy opisywaniu natarć na przeciwnika
- zwodzenie – przejęte bezpośrednio z szermierki
- pchnięcia – idea zapożyczona z szermierki a tym, że atak prowadzimy zaciśniętą pięścią a nie szpadą
- natarcie poprzez przeciągnięcie ruchu – stosowane jako rodzaj zaproszenia i popisowy element w filmach z Brucem Lee
Powyżej zamieściliśmy tylko kilka z wielu przykładów. Więcej na temat elementów szermierki przejętych przez Jeet Kune Do napisał Trevor Haines w swoim artykule na ten temat.
Techniki szermiercze zapożyczone przez Bruce’a Lee są jednym z głównych powodów dlaczego jego styl walki widziany w filmach jest taki wyjątkowy i tak popularny. Wystarczy obejrzeć kilka jego filmów, a można to zobaczyć! Jedna rzecz, która mnie zawsze zastanawia, to to, czy moglibyśmy go kiedyś zobaczyć ze szpadą lub floretem, gdyby tak tragicznie nie zmarł na niezdiagnozowanego tętniaka mózgu w wieku 32 lat? Tak czy inaczej, był potężnym, inspirującym i pomysłowym wojownikiem. Po raz kolejny składamy wyrazy szacunku.
Igor Chirashnaya, 03.12.2015
Zdjęcie: Wikimediacommons, Pre-1978, no mark
Tłumaczenie: Bartłomiej Mysłek
